นพ.ยง เผยวิธีฉีดวัคซีนโควิด-19 แอสตราเซเนกา พรุ่งนี้

          ก่อนที่จะเริ่มฉีดวัคซีนโควิด-19 ของแอสตราเซเนกาในวันพรุ่งนี้ ให้กับพล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี นายแพทย์ยง ภู่วรวรรณ หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้โพสต์ถึงประเด็นการฉีดวัคซีน ดังนี้ วัคซีนตัวที่ 2 ไวรัสเวกเตอร์ AstraZeneca จะเริ่มฉีดในประเทศไทยวันพรุ่งนี้แล้ว ระบุว่า "ท่านรองนายกได้คุยปรึกษามา วัคซีนเป็นแบบขวด ขวดละ 10 dose (multiple dose) และในแต่ละขวดจะบรรจุวัคซีนเกินมา (บรรจุมาประมาณ 6.5 ml) แต่ละโดส ใช้ 0.5 ml และมีการดูดและเผื่อติดหัวเข็มบ้าง หัวเข็มที่ไม่มี dead space ขณะนี้หายากหรือไม่มี วัคซีนบ้านเราก็หายาก และต้องการฉีดให้ได้มากคน ส่วนที่เหลือถ้าดูดได้สามารถมาใช้กับคนต่อไป หรือเอามารวมกันให้ครบโดสและให้คนต่อไปได้ เช่นเดียวกับ mRNA วัคซีนในอเมริกา ก็ยอมรับเอาส่วนที่เหลือมารวมให้กับคนต่อไปได้ ในกรณีขวดละหลายโดส การเตรียมจะต้องระวังเรื่องความสะอาด สามารถดูดใช้ในทุกคนได้เลยในเวลาเดียวกัน ดีที่สุด เพราะถ้าเหลือเก็บและทิ้งไว้นาน กลัวจะปนเปื้อนเชื้อโรค

          ประสบการณ์ ผมกับวัคซีน การดูดมา 0.5 cc หรือให้วัคซีนที่ใช้กับเด็ก เราดูดจากขวด และลดการสูญเสียของยาที่เหลือติดหลอด (dead space) เราสามารถทำได้ โดยให้มีฟองอากาศเล็กน้อย แล้วไล่อากาศชนิดให้ฟองอากาศลอยอยู่บนหลอด syringe และเวลาฉีดที่แขนให้ผู้ถูกฉีดมือเท้าสะเอว และการปักเข็ม จะมีฟองอากาศลอยอยู่บนและดันยาจนหมด ให้ฟองอากาศไปแทนที่ใน dead space ก็จะได้ยาหมดตามจำนวนแน่นอน ไม่เหลือติดเข็ม การทำดังกล่าวต้องอาศัยความชำนาญ

          การฉีดยา เวลาดึงเข็มออก บางครั้งจะมีน้ำยาไหลตามรูที่ฉีดออกมา วิธีการป้องกันคือฉีดแบบ Z เทคนิค คือใช้นิ้วข้างหนึ่ง โดยมากผมจะใช้นิ้วหัวแม่มือของข้างซ้ายดันผิวหนังให้เคลื่อนลงมา เพียงใช้นิ้วชี้เกาะไว้เฉย ๆ แล้วเมื่อดึงเข็มออก ปล่อยหัวแม่มือ ผิวหนังที่ถูกดึงให้เลื่อนออกมา จะเลื่อนไปปิดรูที่ฉีด (เราฉีดเข้ากล้าม) ผิวหนังเคลื่อนที่ได้อยู่แล้ว จะเคลื่อนไปปิดตำแหน่งรูที่กล้ามเนื้อเอง

          ในการฉีดวัคซีนไม่มีความจำเป็นต้องดึงหลอดฉีดยาหรือทดสอบว่าเข้าเส้นเลือดหรือไม่ (ไม่ต้อง draw back) เมื่อเข็มปักเข้ากล้ามเนื้อแล้ว เดินยาได้เลย เพียงสังเกตที่หัว syringe ทุกครั้งว่ามีเลือดย้อนมาที่หัว syringe หรือไม่ก็พอ เพราะตำแหน่งที่เราฉีดไม่มีเส้นเลือดใหญ่อยู่แล้ว อ้างอิงจากหนังสือ Vaccine เล่มนี้ได้เลย

          หนังสือ เล่มนี้ใน edition ใหม่ ผม และ อ.พญ.ณศมน วรรณลภากร จะร่วมกับต่างประเทศอีก 2 คน คือจากอิสราเอลและอเมริกา ร่วมกันเขียน วัคซีน 1 บท คือ ไวรัสตับอักเสบ บี วัคซีนเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ได้เขียนตำราระดับโลก