การเยี่ยมชมสถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ ที่ตั้งอยู่ในศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง ของสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
มล.พิพัฒนฉัตร ดิศกุล หัวหน้าโรงช้างต้น สำนักพระราชวัง เปิดเผยว่า สถาบันคชบาลแห่งนี้เป็นศูนย์อนุรักษ์ช้างไทยที่ได้รับความไว้วางใจให้ดูแลช้างสำคัญของพระมหากษัตริย์ ซึ่งมีอยู่ทั้งหมด 10 ช้าง โดย 6 ช้าง อยู่ที่โรงช้างต้น ของศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย จ.ลำปาง และ 4 ช้างอยู่ที่จ.สกลนคร โรงช้างต้นเป็นเขตหวงห้ามสำหรับบุคคลภายนอก และช้างที่อยู่ในการดูแลของศูนย์คชบาลแห่งนี้ จะปรากฏต่อสายตาสาธารณชนในโอกาสสำคัญเท่านั้น
ช้างต้น เป็นช้างที่มีความสำคัญต่อวัฒนธรรมไทย ที่มีความเชื่อว่าช้างต้นแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของประเทศ
สำหรับการเยี่ยมชม โรงพยาบาลช้าง ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย ได้มีการแยกโรงรักษาช้างป่วย ที่เป็นโรคติดเชื้อ และไม่ติดเชื้อออกจากกัน
โดย 1 ในช้างรับการรักษาอยู่คือช้างเพศเมีย ชื่อพังบัวไหล อายุประมาณ 35 ปี มีอาการเจ็บขาหลังทั้ง 2 ข้าง
ซึ่งนายอภิชิต ดวงดี เจ้าของเองก็ไม่ทราบสาเหตุว่าเกิดจากอะไร แต่เล่าว่า ซื้อช้างเชือกนี้มาจากเจ้าของเดิมที่เห็นว่าช้างป่วยจนทำงานไม่ได้แล้ว และดูแลรักษากันมานาน 2 ปี ทำได้เพียงรักษาไปตามอาการ โดยให้น้ำเกลือและยาฆ่าเชื้อ พร้อมกับตัดแต่งเนื้อที่ตายออกเป็นระยะ เพราะช้างมีอาการอ่อนเพลียไม่สามารถลุกขึ้นยืนได้เอง มีแผลกดทับหลายแห่ง อุปกรณ์ที่ใช้ช่วยเหลือ เช่นรอกที่ใช้พยุงตัวชำรุดก็ไม่สามารถใช้การได้ จึงไม่สามารถพลิกตัวให้ช้างได้ นอกจากนี้ นายอภิชิต ยังเล่าวว่า ธรรมชาติของสัตว์ใหญ่ เมื่อล้มเกิน 24 ชั่วโมงส่วนใหญ่จะตาย สาเหตุก็มีทั้งการบาดเจ็บโดยธรรมชาติ และ การใช้งานหนัก เมื่อมีอาการป่วยหนักเจ้าของก็จะบริจาคให้กับสถาบันคชบาลเพื่อผลักภาระค่ารักษา เนื่องจากโรงพยาบาลช้างแห่งนี้เป็นของรัฐ นอกจากนี้บางคนก็จะขายช้างป่วยให้กับนายทุนหรือเจ้าของใหม่ที่หวังผล เพราะการซื้อช้างที่ป่วยมารักษาสามารถเรียกเงินบริจาคได้
....
ผสข.พนิตา สืบสมุทร