*ปราชญ์ชุมชนเมืองแพร่ สืบสานภูมิปัญญาสินค้าผลิตภัณฑ์หม้อห้อม*

หลังจากการลงพื้นที่พาอาสาสมัครในทริปเที่ยวแพร่แชร์บุญ จ.แพร่ ไหว้พระธาตุดอยเล็ง นมัสการพระธาตุช่อแฮ เพื่อความเป็นศิริมงคล รวมทั้งสักการะพระธาตุอินทร์แขวนจำลองแล้ว ช่วงเย็นนี้เราเดินทางมาที่บ้านทุ่งโฮ้ง เลือกซื้อสินค้าผ้าหม้อห้อม ที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนบ้านหม้อห้อมป้าเหลือง สินค้าต้นตำรับของจ.แพร่ ที่ต้องซื้อติดมือกลับบ้านสักชิ้นสองชิ้น

ที่นี่ เราได้รับความรู้วิธีทำผ้าหม้อห้อมจากป้าเหลือง ทองสุข ปราชญ์ชุมชน ที่ได้เล่าให้ฟังว่า ได้เรียนรู้วิธีการทำผลิตภัณฑ์ผ้าหม้อห้อมมาตั้งแต่อายุ12 ขวบ พอจบ ป.4 ก็มาช่วยพ่อแม่ทำจนยึดเป็นอาชีพจนถึงทุกวันนี้ ป้าเหลืองอายุ 70 ปีแล้ว จากประสบการณ์กว่า 50 ปี ป้าเหลือง เล่าให้ฟังถึงเคล็ดลับและการพัฒนาคิดค้นการผลิตเสื้อผ้าหม้อห้อมว่า ในช่วงแรกมีสีพื้นอย่างเดียว ไม่มีการทำเป็นลวดลาย หลังจากปี 2540 ที่เศรษฐกิจไม่ดี ลูกสาวที่เรียนอยู่ที่กรุงเทพฯ ได้กลับบ้านมาช่วยคิดค้นลายแบบบาติกเพิ่มขึ้น เพื่อความสวยงาม แต่ก็มีให้เลือกทั้งแบบไม่มีลายและมีลาย แล้วแต่คนชอบ 

ป้าเหลือง บอกว่า ทุกวันนี้พอใจ เพราะมีออเดอร์มาส่วนใหญ่จะตัดเป็นเสื้อ กางเกงสำเร็จรูป  ผ้าพันคอ ผ้าปูโต๊ะ พร้อมทั้งมั่นใจว่า อาชีพการทำผลิตภัณฑ์จากหม้อห้อมจะไม่มีวันสูญหายไปเพราะแถวนี้มีการทำกันหลายบ้านและครอบครัวตัวเองมีคนสานต่อ ทุกวันนี้ลูกๆหลายคนก็มาช่วยกัน และอาชีพนี้ก็พออยู่ได้ เนื่องจากขายราคาไม่แพง มีหลายแบบให้เลือก

ป้าเหลือง ยังให้ความรู้เพิ่มอีกว่า ต้นห้อม ชอบอากาศเย็น จะมีการปลูกกันมากตามเขา ด้วยวิธีการปักชำ วิธีการทำหม้อห้อม จะเอาทั้งกิ่งและใบมาแช่สกัดเอาแต่น้ำใส่ไว้ในตุ่มเติมน้ำด่าง เก็บไว้ได้นาน ไม่มีวันหมดอายุ  ที่อื่นอาจจะเอาสีเขียว สีแดงมาผสม ป้าเหลืองบอกว่า ก็ขึ้นอยู่กับแต่ละท้องถิ่น แต่ที่นี่เน้นสีธรรมชาติ สวยงามกว่า ขณะที่ต้นห้อม ต่างจากต้นครามที่มีฝักจะเอาเมล็ดมาเพาะปลูก

จากที่ได้ฟังปราชญ์ชาวบ้านเล่าให้ฟังแล้ว จะเห็นได้ว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำผลิตภัณฑ์หม้อห้อม สร้างความภาคภูมิใจให้กับเรามาก คนรุ่นลูกรุ่นหลานน่าจะช่วยกันสานต่อไม่ให้สูญหาย

บุษบง บุษปวณิช รายงาน