หลังพิพิธภัณฑ์เดอะเมทโทรโพลิทัล มิวเซียม กรุงนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา เตรียมส่งคืนโบราณวัตถุคืนไทย 2 ชิ้น 1 ในนั้นมีสมบัติชาติชิ้นสำคัญ คือ รูปหล่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 หรือ Golden Boy มูลค่าปัจจุบันสูงถึง 100 ล้านบาท หลังถูกโจรกรรมไปจากบ้านยาง อ.ละหานทราย จ.บุรีรัมย์ นานกว่า 60 ปี ตามข้อมูลในหนังสือ Khmer Gold เขียนโดย Emma C. Bunker กับ Douglas Latchford อดีตพ่อค้าโบราณวัตถุสัญชาติไทย ที่เสียชีวิตไปไม่นาน
ชาวบ้านเล่าว่า มีการจ้างชาวบ้านขุดหาสมบัติทั่ว "เขาปลายบัด 2" และปราสาทบ้านยางวันละ 100 บาท หลังจากชาวบ้านขุดเจอรูปหล่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 และขายให้กับพ่อค้าชาวต่างชาติ สูงถึง 1,000,000 บาท มากกว่ารางวัลที่ 1 ในสมัยนั้น
โบราณวัตถุเหล่านี้ถูกลักลอบนำออกจากไทยในยุคสงครามเย็น ผ่านไปถึงบริษัทประมูลในยุโรป ก่อนตกถึงมือนักสะสมเป็นชาวต่างชาติ ต่อมาคนเหล่านี้ได้บริจาคโบราณวัตถุบางส่วนให้กับพิพิธภัณฑ์ศิลปะทั่วสหรัฐฯ เพื่อลดหย่อนภาษี และการฟอกเงินด้วย
รัฐบาลสหรัฐฯ เอาจริงเอาจังกับเรื่องนี้ และพยายามปราบปรามการฟอกเงิน หนีภาษีผ่านการบริจาคโบราณวัตถุ เครือข่ายนักค้าโบราณวัตถุผู้ต้องหาคนสำคัญ นาย ดักกลาส แลตช์ฟอร์ด (Douglas Latchford) เป็นบุคคลที่มีชื่อเสียงในวงการสะสมของเก่า ซึ่งเมื่อ 4 ปีที่แล้วเขาถูกอัยการตั้งข้อสงสัยว่าลักลอบค้าขายโบราณวัตถุที่ถูกขโมยมาให้กับผู้ซื้อในต่างประเทศ แต่เขาปฏิเสธข้อกล่าวหา และเสียชีวิต 1 ปีต่อมา เขาอาศัยอยู่ในไทย และยังเป็นผู้ส่งออกโบราณวัตถุจากไทย กัมพูชาออกไปสู่ตลาดในยุโรป สหรัฐฯ ออสเตรเลีย มากที่สุด หลังเสียชีวิต ยังพบว่า ครอบครัวแลตช์ฟอร์ด ยังมีเครื่องประดับโบราณอายุหลายร้อยปีจากกัมพูชาจำนวนมาก ซึ่งได้ทยอยส่งกลับไปแล้ว
สำหรับการส่งคืนโบราณวัตถุครั้งนี้ ไทยได้คืนมา 2 ชิ้น ในขณะที่กัมพูชาต่อสู้จนได้คืนมา 14 ชิ้น เนื่องจากไทยเป็นการทวงคืน โดยการใช้สัมพันธ์ด้านการทูตไม่มีการกดดัน
Gloden Boy มีความสูง 110 เซนติเมตร ที่สันนิษฐานว่าประติมากรรมรูปฉลองพระองค์พระเจ้าชัยวรมันที่ 6 ผู้สร้างปราสาทหินพิมาย คือผ้านุ่งที่เป็นครีบยาวลงมา ชี้ชัดว่าศิลปะแบบพิมาย ไม่พบในกัมพูชา และเป็นประติมากรรมรูปคนไม่ใช่เทพเจ้า สอดคล้องกับข้อมูล พระเจ้าชัยวรมันที่ 6 นับถือศาสนาพุทธ
ก่อนหน้านี้ ผู้เชี่ยวชาญวัฒนธรรมเขมร แอนดี้ โบรเวอร์ (Andy Brouwer) ได้ออกมาโพสต์เฟซบุ๊กแจ้งข่าวดีว่า ทางพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน (Metropolitan Musuem of Art – MET) ที่ตั้งอยู่ในนครนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา ตัดสินใจที่จะส่งคืนวัตถุโบราณชื่อว่า Golden Boy ซึ่งเป็นรูปหล่อสำริดพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 คืนให้กับประเทศไทย สำหรับข่าวการคืนวัตถุโบราณกลับสู่ประเทศมาตุภูมิของไทยและกัมพูชา นับว่าเป็นความสำเร็จครั้งยิ่งใหญ่ อีกทั้งยังเป็นเรื่องที่น่ายินดีอย่างยิ่งที่สมบัติชาติจะกลับคืนสู่อ้อมกอดของแผ่นดินแม่ ทว่าการส่งคืนรูปปั้นพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 ยังคงเป็นที่ถกเถียงสำหรับชาวกัมพูชาจำนวนมาก เนื่องจากหลายคนอ้างว่าเป็นสมบัติชาติของกัมพูชา
รูปปั้น Golden Boy หรือในชื่อดั้งเดิมว่า កុមារមាស (กุมารมาส) ไทยทำเรื่องทวงคืนจากพิพิธภัณฑ์เมโทรโพลิแทนไปตั้งแต่เมื่อช่วงปี 2565
#สหรัฐส่งคืน
#โบราณวัตถุ