สำนักพระราชวังประกอบพิธีบวงสรวงไม้จันทน์หอมตามโบราณราชประเพณี ณ อุทยานแห่งชาติกุยบุรี

          จากการสำรวจของกรมอุทยานแห่งชาติฯ พบว่า พื้นที่อุทยานแห่งชาติกุยบุรีเป็นหนึ่งในแหล่งต้นจันทน์หอมที่มีความอุดมสมบูรณ์และมีคุณภาพเหมาะสมที่สุดในการนำมาใช้ประกอบพระราชพิธี โดยต้นจันทน์หอมที่พบในพื้นที่มีอายุประมาณ 100 ปี มีเนื้อไม้แน่น เนื้อไม้มีสีน้ำตาลอมเหลือง และที่สำคัญคือมีกลิ่นหอมจัดเป็นพิเศษ ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่สำคัญตามโบราณราชประเพณี

          ต้นจันทน์หอมที่คัดเลือกมาทั้ง 20 ต้น เป็นต้นที่ยืนต้นตายตามธรรมชาติ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ 15-40 เซนติเมตร และมีความยาวเหมาะสมต่อการแปรรูป การคัดเลือกต้นจันทน์หอมที่ตายตามธรรมชาติไม่เพียงแต่เป็นไปตามประเพณีโบราณ แต่ยังเป็นการดูแลรักษาสมดุลของระบบนิเวศ โดยไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อต้นไม้ที่มีชีวิตในพื้นที่

          นอกจากอุทยานแห่งชาติกุยบุรีแล้ว ไม้จันทน์หอมยังพบกระจายอยู่ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติใกล้เคียง ได้แก่ อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด อุทยานแห่งชาติน้ำตกห้วยยาง และอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน ซึ่งล้วนเป็นพื้นที่ป่าอนุรักษ์ที่สมบูรณ์ในแนวเทือกเขาตะนาวศรี กรมอุทยานแห่งชาติฯ ได้มีการดูแลรักษาและขยายพันธุ์ไม้จันทน์หอมอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ไม้มีค่าชนิดนี้คงอยู่สืบไปในอนาคต

          ภายหลังเสร็จสิ้นพิธีบวงสรวง ได้มีการปลูกต้นจันทน์หอมทดแทนคืนสู่ผืนป่า จำนวน 10 ต้น ซึ่งอธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กล่าวว่า การตัดไม้จันทน์หอม 1 ต้น เพื่อใช้ในพระราชพิธีฯ จะต้องปลูกทดแทนในพื้นที่ธรรมชาติ 10 ต้นเสมอ เพื่อการอนุรักษ์และเพิ่มจำนวนต้นจันทน์หอมในป่า ซึ่งเป็นแนวปฏิบัติของกรมอุทยานแห่งชาติฯ เพื่อให้เกิดความสมดุลทางธรรมชาติคงความยั่งยืนของพันธุ์ไม้ โดยในวันนี้เป็นการปลูกทดแทนต้นแรกในพิธี จำนวน 10 ต้น และจะดำเนินการปลูกทดแทนต่อเนื่องจนครบจำนวน 200 ต้น สำหรับต้นจันทน์หอมทั้ง 20 ต้นที่ได้รับการคัดเลือก

          การปลูกต้นจันทน์หอมทดแทนในครั้งนี้ ได้รับการขยายพันธุ์มาจากศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อให้มั่นใจได้ว่าต้นพันธุ์มีคุณภาพและเหมาะสมกับสภาพพื้นที่ อีกทั้งกรมอุทยานแห่งชาติฯ จะติดตามดูแลต้นไม้ที่ปลูกใหม่อย่างใกล้ชิด เพื่อให้เจริญเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ และจะสามารถเป็นแหล่งพันธุ์ไม้จันทน์หอมที่สำคัญของประเทศต่อไป อันเป็นแนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติที่ยั่งยืนของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

          สำหรับขั้นตอนต่อไป กรมอุทยานแห่งชาติฯ จะดำเนินการตัดทอนและแปรรูปไม้จันทน์หอมร่วมกับชุดจิตอาสา จากนั้นจะส่งมอบไม้จันทน์หอมทั้งหมดให้แก่ สำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร จังหวัดนครปฐม โดยไม้จันทน์หอมจะถูกนำไปจัดสร้างพระโกศและพระหีบไม้จันทน์ จะมีการแปรรูปไม้จันทน์หอมเป็นลวดลายประดับรวมกว่า 35 ลาย อาทิ ลายหน้ากระดาน, ลายบัว, และลายท้องไม้ เพื่อให้การจัดสร้างพระโกศและพระหีบไม้จันทน์เป็นไปด้วยความเรียบร้อย สมพระเกียรติสูงสุดในฐานะแม่แห่งแผ่นดิน ทรงคุณค่า และถูกต้องตามโบราณราชประเพณี

          ไม้จันทน์หอม ถือเป็นไม้มงคลชั้นสูงที่มีกลิ่นหอมจัด เป็นไม้มีค่าที่หายาก มีชื่อทางพฤกษศาสตร์ว่า Mansonia gagei J. R. Drumm. เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงได้ถึง 15-20 เมตร มีเนื้อไม้สีน้ำตาลอมเหลือง แน่นและมีน้ำหนักปานกลาง เมื่อตัดหรือขูดจะมีกลิ่นหอมจัดคล้ายกลิ่นจันทน์ ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ "จันทน์หอม" ไม้จันทน์หอมถูกนำมาใช้ประกอบพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูง ซึ่งเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยอยุธยาจนถึงปัจจุบัน และเป็นสัญลักษณ์ของความดีงามที่คงอยู่แม้เมื่อดับขันธ์ไปแล้ว กลิ่นหอมของไม้จันทน์หอมเชื่อว่าจะช่วยส่งเสด็จพระบรมศพสู่สุคติภพด้วยความสงบและศักดิ์สิทธิ์.

...

#บวงสรวงตัดไม้จันทน์หอม

#อุทยานแห่งชาติกุยบุรี